Od 1 stycznia 2023 r. weszły w życie nowe przepisy regulujące prawa i obowiązki konsumentów oraz sprzedawców. Obejmują one m.in. takie kwestie jak organizowanie promocji w sklepach stacjonarnych i online, zasady reklamacji, weryfikacje opinii w Internecie, informacje na platformach handlowych. Celem tych przekształceń jest w szczególności dostosowanie przepisów chroniących konsumentów do dynamicznie postępującej cyfryzacji gospodarki.

Zmiany w polskim prawie wynikają z implementacji trzech unijnych dyrektyw: Omnibus, Towarowej oraz Cyfrowej. Dodatkowo z inicjatywy prezesa UOKiK wprowadzono regulacje, które mają zniwelować nieuczciwe praktyki na pokazach handlowych. Poniżej przedstawiono najważniejsze zmiany na jakie konsument powinien zwrócić uwagę.

Cena – ta obniżona i najniższa

Przedsiębiorca, który ogłasza promocję lub wyprzedaż, musi podawać obok aktualnej ceny w dobrze widocznym miejscu, przy towarze także - najniższą cenę z 30 dni poprzedzających obniżkę. Jeśli towary są oferowane do sprzedaży w okresie krótszym niż 30 dni, obok obniżonej ceny zamieszcza też najniższą cenę od rozpoczęcia sprzedaży do wprowadzenia obniżki. W przypadku produktów szybko psujących się, z krótką datą przydatności do spożycia – sprzedawca ma uwidaczniać aktualną cenę i tę sprzed pierwszego zastosowania obniżki. Przedsiębiorca nie ma takiego obowiązku, jeśli zwyczajnie obniża cenę regularną, bez ogłaszania promocji lub wyprzedaży. Przepisy te dotyczą zarówno sprzedaży stacjonarnej, jak i internetowej. Niedozwolone jest również wprowadzanie na rynek towaru jako identycznego z tym, który jest sprzedawany w innych krajach UE, jeśli będzie się istotnie od niego różnił np. składem, a nie będzie to obiektywnie uzasadnione.

Zmiany w terminach

W przypadku reklamacji termin rękojmia został zastąpiony brakiem zgodności towaru z umową. Do umów zobowiązujących do przeniesienia własności towaru na konsumenta (umów sprzedaży, dostawy, o dzieło będące towarem) nie stosuje się przepisów dotyczących rękojmi za wady, wynikających z Kodeksu Cywilnego. Konsument składając reklamację, w pierwszej kolejności będzie mógł żądać naprawy lub wymiany wadliwego towaru. Zwrot pieniędzy (częściowy lub całkowity) będzie możliwy w kolejnym etapie dochodzenia roszczeń. Sprzedawca będzie odpowiadał za niezgodność towaru z umową – tak jak do tej pory – przez dwa lata od wydania towaru. W przypadku towarów używanych nie będzie mógł skrócić tego czasu do roku. Termin przedawnienia roszczeń reklamacyjnych został wydłużony do sześciu lat. Korzystne dla konsumentów jest również wydłużenie do dwóch lat terminu domniemania, że niezgodność z umową istniała już w chwili zakupu. W przypadku towarów z elementami cyfrowymi, treści i usług cyfrowych, produkty te można reklamować jak wszelkie inne towary czy usługi. Przedsiębiorca odpowiada także za zgodność takiego cyfrowego towaru, np. gry, programu komputerowego, z jego wersją próbną czy zapowiedziami i zobowiązany jest dostarczać konsumentom aktualizacji przez co najmniej dwa lata. Jeśli przepisy odrębne nie stanowią inaczej, przedsiębiorca jest obowiązany udzielić odpowiedzi na reklamację konsumenta w terminie 14 dni od dnia jej otrzymania. Brak odpowiedzi we wskazanym terminie oznacza uznanie reklamacji. Odpowiedź powinna być udzielona na papierze lub na innym trwałym nośniku.

Nowe uprawnienie

Udzielenie gwarancji nadal zależy od decyzji przedsiębiorcy. Nowelizacja ustawy o prawach konsumenta wprowadza uprawnienia, które muszą być przyznane konsumentowi w przypadku gwarancji, tj. gwarancja trwałości nie może przewidywać warunków naprawy albo wymiany mniej korzystnych dla konsumenta niż określone w art. 43d wspomnianej ustawy, tj. naprawa albo wymiana powinna nastąpić w rozsądnym czasie, bez nadmiernych niedogodności dla konsumenta, z uwzględnieniem specyfiki towaru oraz celu, w jakim konsument nabył towar, a odbiór towaru od konsumenta musi nastąpić na koszt przedsiębiorcy.

Zobowiązania sprzedawcy

Konsument dokonując zakupów przez Internet powinien być jasno informowany, czy podmiot oferujący na platformie towary, usługi lub treści cyfrowe jest przedsiębiorcą czy osobą fizyczną i w związku z tym o możliwości odstąpienia od umowy. Jeżeli przedsiębiorca umożliwia wyszukiwanie produktów musi informować o głównych parametrach, które decydują o kolejności pojawiania się wyników. Jeśli cena prezentowana konsumentowi w Internecie, jest indywidualne dostosowywana, sprzedawca zobowiązany jest o tym jasno poinformować konsumenta. W przypadku, gdy przedsiębiorca udostępniania opinie o produktach, powinien ustanowić procedury mające zapewnić, aby opinie te pochodziły od konsumentów, którzy rzeczywiście używali produktów lub je kupili. Zakazane jest zamieszczanie fałszywych lub zniekształconych opinii. Niedozwolone jest również wykupywanie przez przedsiębiorców za pośrednictwem botów, a potem odsprzedawanie konsumentom biletów na imprezy kulturalne lub sportowe. Konsumenci będą również chronieni, gdy za usługę „płacą” swoimi danymi osobowymi, aby np. otrzymać dostęp do aplikacji. Obowiązują zasady jak w odniesieniu do odpłatnych usług tj. możliwość odstąpienia od umowy w ciągu 14 dni.

Umowa a miejsce jej podpisania

Na odstąpienie od umowy zawartej podczas nieumówionej wizyty w domu konsumenta lub wycieczki - konsument ma 30 dni (do tej pory obowiązywało 14 dni). W przypadku pokazów jest to nadal 14 dni. Umowa dotycząca usług finansowych nie może być zawarta podczas pokazu czy wycieczki (zawarta w ten sposób będzie nieważna). Przedsiębiorca nie może przyjąć płatności przed upływem terminu na odstąpienie od umowy (dotyczy to umów zawieranych podczas pokazu, wycieczki lub nieumówionej wizyty u konsumenta). Jeśli umowy są zawierane poza lokalem przedsiębiorstwa lub na odległość, przedsiębiorca zobowiązany jest do podania konsumentowi pełnego adresu pocztowego, pod którym prowadzi przedsiębiorstwo, jak również swojego numeru telefonu oraz adresu poczty elektronicznej, aby konsument mógł szybko i efektywnie kontaktować się z przedsiębiorcą.

Bezpłatna pomoc PRK

Nowe przepisy obowiązują od 1 stycznia 2023 r. i dotyczą umów zawartych po tej dacie. Do umów zawartych przed końcem 2022 r. zastosowanie mają przepisy dotychczasowe. W razie wątpliwości, informujemy, iż Starostwo Powiatowe w Sochaczewie świadczy bezpłatną pomoc konsumencką udzielaną przez Powiatowego Rzecznika Konsumentów. Kontakt pod numerem telefonu: 46/864-18-68, 501-093-158 lub mailowo: prk@powiatsochaczew.pl.

Powiatowy Rzecznik Konsumentów