Rodziny zastępcze tworzone są w celu zapewnienia opieki dzieciom pozbawionym opieki rodzicielskiej z powodu wystąpienia w rodzinach biologicznych różnego rodzaju sytuacji kryzysowych, takich jak: sieroctwo, ubóstwo, złe warunki mieszkaniowe, brak pracy, alkoholizm i inne uzależnienia, ciężkie choroby, itp. Celem działania rodziny zastępczej jest wzmocnienie rodziny naturalnej tak, aby dziecko mogło do niej powrócić i przygotowanie go do tego powrotu poprzez zaleczenie ran z przeszłości, wzmocnienie poczucia własnej wartości dziecka i wyrobienie w nim umiejętności tworzenia trwałych związków emocjonalnych.

Przyjmując do swojego domu dziecko rodzina zastępcza daje mu bezpieczeństwo, spokój i warunki do rozwoju, a jego rodzicom czas na uporanie się z problemami, które stały się przyczyną umieszczenia dziecka w rodzinie zastępczej.
Rodziny zastępcze dzielą się na: spokrewnione z dzieckiem, niespokrewnione z dzieckiem, zawodowe niespokrewnione z dzieckiem: wielodzietne, specjalistyczne, o charakterze pogotowia rodzinnego.
Po spotkaniu informacyjnym i umówieniu się z rodziną pracownik socjalny przeprowadza wywiad środowiskowy w domu kandydatów i jeśli rodzina spełnia wymagania formalne, zostaje zakwalifikowana na szkolenie grupowe. Szkolenie trwa około 3 miesięcy w zależności od programu. Podczas kursu kandydaci zapoznawani są m.in. z zasadami funkcjonowania rodzin zastępczych, typowymi problemami związanymi z opieką zastępczą oraz sposobami radzenia sobie z nimi. Po ukończeniu szkolenia i przejściu badań psychologicznych kandydaci pozytywnie oceniani przez zespół szkolący otrzymują zaświadczenie kwalifikacyjne i pisemną opinię. Z tym zaświadczeniem rodzina może rozpocząć staranie o rozpoczęcie sprawowania opieki zastępczej.
W rodzinach zastępczych zawodowych niespokrewnionych z dzieckiem umieszcza się w tym samym czasie nie mniej niż troje i nie więcej niż sześcioro dzieci. Wyjątkiem mogą być liczne rodzeństwa. Z rodziną, która będzie pełniła funkcję zawodowej niespokrewnionej z dzieckiem rodziny zastępczej, starosta zawiera umowę cywilno-prawną. Jeżeli umowę, zawierają małżonkowie, wynagrodzenie przysługuje tylko jednemu z nich.
Rodziną zastępczą może być małżeństwo lub osoba nie pozostająca w związku małżeńskim. Osoby te powinny spełniać następujące warunki: dawać rękojmię należytego wykonania zadań rodziny zastępczej, mieć ukończone szkolenie dla rodzin zastępczych, stałe miejsce zamieszkania na terytorium RP, odpowiednie warunki mieszkaniowe i stałe źródło utrzymania, korzystać z pełni praw obywatelskich. A ponadto, nie są i nigdy nie były pozbawione władzy rodzicielskiej wobec własnych dzieci, nie mające ograniczenia tej władzy. ani też władza ta nie została zawieszona. Muszą wywiązywać się z obowiązku łożenia na utrzymanie osoby najbliższej lub innej osoby, jeżeli taki obowiązek z mocy prawa lub orzeczenia sądu na nich ciąży; nie mogą być chore na choroby uniemożliwiające właściwą opiekę nad dzieckiem, co zostało stwierdzone zaświadczeniem lekarskim; uzyskały pozytywną opinię ośrodka pomocy społecznej, właściwego ze względu na miejsce zamieszkania. Dziecko umieszczane jest w rodzinie zastępczej na podstawie orzeczenia sądu lub umowy cywilno-prawnej.
Tworzenie rodzin zastępczych opiera się na zasadzie poszukiwania odpowiednich opiekunów i bezpiecznego domu dla konkretnego dziecka, a nie na poszukiwaniu dziecka dla rodziców, którzy zgłosili gotowość do pełnienia tej funkcji.
Umieszczenie dziecka w rodzinie zastępczej nie jest jednoznaczne z pozbawieniem rodziców biologicznych wszystkich praw i obowiązków wobec swoich dzieci pomimo ograniczenia władzy rodzicielskiej. Utworzenie rodziny zastępczej nie powoduje powstania więzi rodzinno-prawnej pomiędzy opiekunami a dzieckiem. Dziecko przyjęte do rodziny nie staje się dzieckiem tej rodziny, nie powstają też obowiązki i uprawnienia alimentacyjne czy dotyczące dziedziczenia. Stan cywilny dziecka nie ulega zmianie, dziecko nie przyjmuje nazwiska opiekunów, a rodzina zastępcza nie przyjmuje pełni władzy rodzicielskiej nad dzieckiem. Rodzice zastępczy są jedynie opiekunami dziecka i sprawują tzw. pieczę bieżącą, obejmują je trwałą troską i staraniem o dziecko, zapewnieniem mu odpowiednich warunków rozwoju i egzystencji.

Na terenie powiatu sochaczewskiego funkcjonuje 89 rodzin zastępczych, w których umieszczonych jest 122 dzieci. Wśród tych rodzin – 79 to spokrewnione z dzieckiem, przebywa w nich 106 dzieci. Niespokrewnionych z dzieckiem jest 10 rodzin zastępczych. W Sochaczewie od 5 lat istnieje zawodowo rodzina zastępcza pełniąca zadania pogotowia opiekuńczego dla dzieci w wieku od 3 do 10 lat. Obecnie przebywa w niej 4 dzieci. W pogotowiu rodzinnym dzieci mogą przebywać najdłużej do roku. Istnieje potrzeba utworzenia na terenie naszego powiatu pogotowia opiekuńczego dla dzieci w wieku 10-18 lat.

Prowadzenie rodzin zastępczych i udzielanie im pomocy pieniężnej na częściowe pokrycie kosztów utrzymania dzieci pozostających pod opieką tych rodzin jest zadaniem własnym powiatu z zakresu pomocy społecznej. Jednostką zobowiązaną do udzielania pomocy i sprawowania nadzoru nad rodzinami zastępczymi z ramienia powiatu jest Powiatowe Centrum Pomocy Rodzinie. Rodzinie udziela się pomocy pieniężnej na częściowe pokrycie kosztów utrzymania każdego umieszczonego w niej dziecka. Wysokość pomocy uzależniona jest od wieku i stanu zdrowia dziecka, a także niedostosowania się społecznego dziecka, jeżeli wykazuje ono przejawy demoralizacji w rozumieniu przepisów o postępowaniu w sprawach nieletnich. Podstawą ustalania wysokości pomocy pieniężnej jest od dnia 1 października 2006 r. kwota 1647 zł.
Zadania rodziny zastępczej to zapewnienie dziecku warunków rozwoju i wychowania odpowiednich do jego stanu zdrowia i poziomu rozwoju; współpraca z sądem i jednostką sprawującą nadzór nad przebiegiem rozwoju dziecka oraz warunkami jego życia; informowanie tej jednostki o stanie zdrowia dziecka, jego postępach w nauce i trudnościach wychowawczych, a także o przerwie w sprawowaniu osobistej opieki nad dzieckiem i jego samowolnym oddaleniu się; gromadzenie i przechowywanie dokumentów, dotyczących stanu zdrowia dziecka, jego wyników w nauce oraz sytuacji prawnej; wspieranie działań w zakresie unormowania sytuacji życiowej i prawnej dziecka; podtrzymywanie więzi z rodziną naturalną dziecka. Pełnienie funkcji rodziny zastępczej z mocy prawa, ustaje z dniem osiągnięcia przez dziecko pełnoletniości - wyjątek stanowi sytuacja, gdzie osoba pełnoletnia pozostaje w rodzinie do czasu ukończenia szkoły, w której rozpoczęło naukę przed osiągnięciem pełnoletniości.

Osoby zainteresowane podjęciem się opieki zastępczej nad dzieckiem powinny skontaktować się z Powiatowym Centrum Pomocy Rodzinie w Sochaczewie, ul. Ziemowita 8/10, tel. 864-18-04. Otrzymają tam wszelkie informacje dotyczące procedury przygotowawczej i kwalifikacyjnej podczas pierwszego spotkania.