Rozwój internetowego oraz pozasądowego systemu rozstrzygania sporów konsumenckich, a także intensywne kontrole wzorców umownych, ze szczególnym uwzględnieniem branż nowych technologii, przewiduje Strategia Polityki Konsumenckiej na lata 2007 – 2009. Dzisiaj Kilkanaście dni temu przyjęła ją Rada Ministrów

Strategia określa ramy i priorytety w zakresie ochrony słabszych uczestników rynku w Polsce. Jej główne cele to: tworzenie bezpiecznego i przyjaznego konsumentom rynku, promowanie dialogu społecznego na rzecz ich ochrony oraz mechanizmów samoregulacji, tworzenie efektywnego systemu informacji, poradnictwa i dochodzenia roszczeń konsumentów oraz prowadzenie aktywnej polityki informacyjnej i edukacyjnej.

Podstawowym narzędziem służącym tworzeniu bezpiecznego i przyjaznego rynku jest przysługujące Prezesowi Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów (UOKiK) prawo wydawania decyzji nakazujących zaniechanie stosowania praktyk naruszających zbiorowe interesy konsumentów. Aby uczynić instrument ten jeszcze bardziej skutecznym, obecnie ustawa antymonopolowa daje możliwość nakładania w takiej sytuacji kar pieniężnych w wysokości do 10% ubiegłorocznego przychodu przedsiębiorcy.

Temu samemu celowi służy przysługujące Prezesowi UOKiK prawo analizowania wzorców umownych. Tylko w ubiegłym roku Urząd prowadził blisko 500 postępowań dotyczących stosowania niedozwolonych postanowień umownych. W ponad 150 przypadkach przedsiębiorcy dobrowolnie dostosowali się do zaleceń UOKiK i wykreślili bądź zmienili kwestionowane klauzule. W przeciwnych wypadkach skierowano 31 pozwów do Sądu Ochrony Konkurencji i Konsumentów. Postanowienia umowne uznane prawomocnym wyrokiem SOKiK za niedozwolone są wpisywane do rejestru klauzul niedozwolonych, prowadzonego przez Prezesa UOKiK, a dostępnego na stronie internetowej Urzędu www.uokik.gov.pl. W 2006 roku znalazło się w nim kolejnych 269 postanowień.

Nowa Strategia Polityki Konsumenckiej zakłada kontynuację analiz wzorców, ze szczególnym uwzględnieniem usług bankowych, w tym e-money, przewozów lotniczych i kolejowych, a także usług telekomunikacyjnych i medialnych – w tym poczty elektronicznej, usług świadczonych przez operatorów telewizji kablowej, sklepy internetowe, portale aukcyjne.

Strategia zakłada popularyzowanie – przez Urząd i współpracujące z nim organy – formy pozasądowego rozstrzygania sporów konsumenckich, w tym sądy polubowne, jako środek tani i skuteczny, daleki od sformalizowanych i przewlekłych procedur. Planuje się także dalszy intensywny rozwój ODR – internetowego systemu rozstrzygania sporów konsumenckich, bazy skarg konsumenckich oraz infolinii konsumenckiej, obsługiwanej przez wykwalifikowanych ekspertów. Istotnym ułatwieniem dla konsumentów w dochodzeniu swoich roszczeń byłoby wprowadzenie, na wzór amerykański, możliwości zbiorowego wystąpienia we wspólnym interesie, znacznie oszczędniejszym w porównaniu do indywidualnych wystąpień.

Jednym z celów Strategii jest również ochrona zdrowia i życia konsumentów. Systematyczne kontrole, upublicznianie wiadomości na temat produktów zagrażających zdrowiu konsumentów – to jedne z narzędzi przewidywanych przez dokument w celu eliminacji produktów złej jakości. W założeniach na najbliższe lata przyjęto badania bezpieczeństwa zwłaszcza wyrobów importowanych, takie bowiem są najczęściej kwestionowane. Istotnym przedsięwzięciem, o długofalowych skutkach, jest propozycja stworzenia niezależnej instytucji testującej towary i usługi, której powstanie przewiduje Strategia.

Do 2009 roku zaplanowano również działania w ramach przeglądu dyrektyw unijnych w zakresie ochrony prawnych i ekonomicznych interesów konsumentów. Działania te mają pozwolić na zwiększenie poziomu ochrony słabszych uczestników rynku, w szczególności w świetle nowych praktyk marketingowych, technologii takich jak Internet i handel mobilny, nowych produktów i usług oraz na zniwelowanie ewentualnych niespójności między poszczególnymi dyrektywami. Jednym z najistotniejszych celów przeglądu jest maksymalne uproszczenie i ujednolicenie uregulowań prawnych dotyczących ochrony interesów konsumentów.

Ponadto w ramach rozwoju powszechnej edukacji w zakresie praw konsumenckich kontynuowane będą programy informacyjne oraz kampanie promujące prawa konsumenckie.

Ireneusz Góralczyk

Powiatowy Rzecznik Konsumentów w Sochaczewie

Dane kontaktowe:
Powiatowy Rzecznik Konsumentów,
Starostwo Powiatowe w Sochaczewie,
ulica M. J. Piłsudskiego 65,
96 – 500 Sochaczew.

W razie potrzeby można kontaktować się telefonicznie:
(0–46) 864–18–68, faksem (0–46) 864–18–71
oraz e-mail’em:
rzecznik@op.pl
rzecznik.konsumentow@powiat.sochaczew.pl.