Bezpieczeństwo i poprawa warunków życia naszych dzieci, stanowią dla nas dziś najwyższą wartość. A troska o ich przyszłość i o to co ich otacza, wpisana jest głęboko w naszą naturę. Tak, a żeby to codzienne działanie, pozwalało im w rzeczywisty sposób dobrze się rozwijać i w pełni wykorzystać drzemiące w nich potencjalne możliwości.

Wiemy doskonale że dobro dzisiejszych dzieci, zaprocentuje lepszym jutrem w przyszłości dla nich, jako dorosłych, a w konsekwencji i nas samych jako społeczności. Jak się wydaje, w tym duchu, wchodzi w życie Ustawa o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej z 9 czerwca 2011 r. W myśl której, Powiatowe Centra Pomocy Rodzinie, zobligowane są do sprawnej reorganizacji dotychczasowych struktur jednostek do nowych regulacji prawnych. Intencją ustawodawcy, są zmiany które mają służyć dobru dzieci, które potrzebują szczególnej ochrony i pomocy ze strony dorosłych, środowiska rodzinnego, atmosfery szczęścia, miłości i zrozumienia, w trosce o ich harmonijny rozwój i przyszłą samodzielność życiową. W trosce o zapewnienie ochrony przysługujących im praw i wolności, dla dobra rodziny, która to jest podstawową komórką społeczeństwa oraz naturalnym środowiskiem rozwoju i dobra wszystkich jej członków. A w szczególności dzieci, w przekonaniu, że skuteczna pomoc dla rodziny przeżywającej trudności w opiekowaniu się i wychowywaniu najmłodszych oraz skuteczna ochrona i pomoc dla nich, może być osiągnięta poprzez współpracę wszystkich osób, instytucji i organizacji pracujących z dziećmi i rodzicami oraz na ich rzecz.

Chodzi również o to by zgodnie z nową ustawą skuteczna pomoc rodzinie przeżywającej kryzys w opiekowaniu się i wychowywaniu dzieci, odbywała się przez współpracę instytucji pomocowych, zainteresowanych osób i organizacji oraz na przykład rodziny wspierającej i asystenta. Zapobiegła rozpadowi rodziny w kryzysie i ustrzegła możliwie najdłużej, przed koniecznością organizowania pieczy zastępczej. Wsparta i wzmocniona szeregiem wspólnych działań rodzina, w bliskim jej środowisku, przezwycięża w trudności kryzys i na nowo spełniała swoją rolę w obowiązujących ramach społecznych i prawnych. Praca z rodziną jest prowadzona w szczególności w formie konsultacji i poradnictwa specjalistycznego, promowaniu dobrych praktyk wychowawczych, a jeśli to konieczne terapii, usług opiekuńczych i specjalistycznych, pomocy prawnej ze szczególnym naciskiem na prawo rodzinne, organizowania dla rodzin spotkań zwanych „grupami wsparcia” lub „grupami samopomocowymi”. Nakierowanie pomocowych działań, właśnie na wsparcie w środowisku rodziny, w jej gminie, miejscowości, dzielnicy, Powiecie. To stanowi jakby sedno idei, procesu obecnych zmian systemowych. A jak sama natura procesu wskazuje, są to zmiany rozłożone w czasie w celu doskonalenia systemu pomocowego dla osiągnięcia jego optymalnej sprawności i tym samym efektywności.

Oczywiście nie są to zupełnie nowe koncepcje, część z nich ewoluuje z dotychczasowych standardów. Wiążą się z tym również koszty i związane z nimi wydatki którymi obarczane są samorządy i na które będą musiały znaleźć w swoich budżetach pieniądze i to już w nadchodzącym roku, co może stanowić pewien problem dla niektórych gmin. I pewną przeszkodę we wdrażaniu nowych rozwiązań. I na pewno nie chodzi tu tylko, o zmiany w nazewnictwie czy wspomnianej strukturze PCPR, a raczej o jeszcze lepsze zogniskowanie możliwości systemu pomocy społecznej, w celu efektywnej pomocy osobom sprawującym opiekę lub mogącym sprawować opiekę zastępczą dla dobra dzieci które potrzebują szczególnej ochrony i pomocy ze strony nas dorosłych, jako społeczności, w sytuacji przeżywającego trudności środowiska rodzinnego w wypełnianiu obowiązków. Oczywiście jeśli sytuacja rodziny jest już na tyle trudna, a naturalni opiekunowie dzieci nie zdolni są, do wypełniania swoich obowiązków jako rodzice biologiczni, z różnych powodów życiowych. I mimo podejmowanych wysiłków osób i instytucji, wówczas to Sąd, właściwy dla miejsca zamieszkania małoletnich, decyduje o zmianie opiekunów prawnych dzieci, dla zapewnienia im ochrony, przysługujących im praw i optymalnych warunków życia. To właśnie, zdecydowanie dla dobra dziecka, zapada zwykle decyzja o wyznaczeniu najlepszego z możliwych w danej sytuacji, wykonawcę pieczy zastępczej.

Kolejną istotną i ważną zmianą w reorganizacji systemu pomocy społecznej w tym PCPR, jest sprawowanie opieki nad rodziną potrzebującą pomocy z zewnątrz. Do chwili obecnej każda rodzina potrzebująca miała opiekuna który jako pracownik socjalny, przeprowadzał w tej rodzinie wywiad środowiskowy i po dokonaniu analizy sytuacji, wnioskował zwykle, do Kierownika właściwego ośrodka pomocy społecznej o podejmowanie działań dostosowanych do sytuacji społecznej i materialnej rodziny. Aktualnie, zmiany polegają na przydzieleniu rodzinie przez Gminę – GOPS, asystenta rodziny. Tak, a żeby asystent rodziny, prowadził pracę z rodziną w miejscu jej zamieszkania lub w miejscu wskazanym przez rodzinę. Obecnie, wprowadzona w ustawie zmiana, dotyczy podmiotów, które udzielają asystentowi rodziny odpowiedniej pomocy w wykonywaniu czynności zawodowych. Plan pracy z rodziną, obejmuje zakres realizowanych działań mających na celu przezwyciężenie trudnych sytuacji życiowych, nabywania pewnych umiejętności, a także zawiera sposoby ich osiągania, terminy ich realizacji i przewidywane efekty. Liczba rodzin, z którymi jeden asystent rodziny może w tym samym czasie prowadzić pracę, jest uzależniona od stopnia trudności wykonywanych zadań, jednak nie może przekroczyć 20. Piecza zastępcza zapewnia realizację planu pracy z rodziną, przygotowanie dziecka do godnego, samodzielnego i odpowiedzialnego życia, umiejętności pokonywania trudności życiowych, zgodnie z zasadami etyki, nawiązywania i podtrzymywania bliskich kontaktów z rodziną i rówieśnikami, dla złagodzenia skutków doświadczania straty i separacji od biologicznych rodziców oraz zdobywania umiejętności społecznych, interpersonalnych, a także zaspokojenie ważnych potrzeb emocjonalnych dzieci. W pierwszej kolejności potrzeb bytowych, zdrowotnych, następnie edukacyjnych i kulturalno-rekreacyjnych.
Piecza zastępcza obecnie będzie sprawowana w formie:
1) rodzinnej;
2) instytucjonalnej.
Formami rodzinnej pieczy zastępczej są:
1) rodzina zastępcza:
a) Spokrewniona, Rodzinę zastępczą spokrewnioną tworzą małżonkowie lub osoba, o których mowa w ust. 1, będący wstępnymi lub rodzeństwem dziecka.
b) Niezawodowa, Rodzinę niezawodową tworzą pozostałe osoby nie uwzględnione w punkcie a i c.
c) Zawodowa, Rodzinę zastępczą zawodową lub rodzinę zastępczą niezawodową tworzą małżonkowie lub osoba, o których mowa w ust. 1, nie będący wstępnymi lub rodzeństwem dziecka. 2) Instytucjonalna, jako rodzinny dom dziecka.

Rodziny zastępcze oraz rodzinne domy dziecka, na ich wniosek, mogą być wspierane przez rodziny pomocowe i będą współpracować z ośrodkami adopcyjnymi, koordynatorem rodzinnej pieczy zastępczej i organizatorem rodzinnej pieczy zastępczej. To wszystko po t0 aby stworzyć bardziej bezpośrednią relację między opiekunem, a rodziną dla lepszej atmosfery do współpracy i ku potrzebnym zwykle zmianom. Przynależność asystenta i wsparcie koordynatora pieczy zastępczej, do wyznaczonej liczby, wybranych i konkretnych rodzin, ma na celu skupienie większej uwagi na problemach i pomocy w ich rozwiązywaniu.
Rodzinę zastępczą lub rodzinny dom dziecka tworzą małżonkowie lub osoba nie pozostająca w związku małżeńskim, u których umieszczono dziecko w celu sprawowania nad nim pieczy zastępczej, z zastrzeżeniem art. 55 i 58. Z kolei na poziomie Samorządu Powiatowego i Powiatowych Centrów Pomocy Rodzinie, zmiany stanowią, że rodziny zastępcze i rodzinne domy dziecka ze stażem do 3 lat, obejmuje się opieką, właśnie wspomnianego wcześniej, koordynatora rodzinnej pieczy zastępczej. Koordynatora wyznacza organizator rodzinnej pieczy zastępczej, którym jest Starostwo - PCPR, po zasięgnięciu opinii odpowiednio rodziny zastępczej lub prowadzącego rodzinny dom dziecka. Do zadań koordynatorów rodzinnej pieczy zastępczej, należeć będzie w szczególności, udzielanie pomocy rodzinom zastępczym i prowadzącym rodzinne domy dziecka, w realizacji zadań wynikających z pieczy zastępczej. Przygotowywanie, we współpracy z wspomnianą instytucją asystenta rodziny, powołanego przez gminę i odpowiednio rodziną zastępczą lub prowadzącym rodzinny dom dziecka, planu pomocy dziecku. Pomoc rodzinom zastępczym oraz prowadzącym rodzinne domy dziecka w nawiązaniu wzajemnego kontaktu, zapewnianie rodzinom zastępczym oraz prowadzącym rodzinne domy dziecka, dostępu do specjalistycznej pomocy dla dzieci, w tym psychologicznej, reedukacyjnej i rehabilitacyjnej, zgłaszanie do ośrodków adopcyjnych informacji o dzieciach z uregulowaną sytuacją prawną, w celu poszukiwania dla nich rodzin przysposabiających. Udzielanie wsparcia, pełnoletnim wychowankom rodzinnych form pieczy zastępczej. Przedstawianie corocznego sprawozdania z efektów pracy, organizatorowi rodzinnej pieczy zastępczej. Przedstawione tu ramowo, ustawowe zmiany mają stanowić nową jakość w systemie Pomocy Społecznej.
Obecnie, powoływany w systemie pomocowym, na poziomie Powiatu, koordynator rodzinnej pieczy zastępczej nie może mieć pod opieką łącznie więcej niż 15 rodzin (nie jak uprzednio 20) zastępczych lub rodzinnych domów dziecka.

Ulegają również zmianie wysokości finansowe świadczeń przysługujących na pokrycie kosztów utrzymania dziecka:
1) 660 zł miesięcznie — w przypadku dziecka umieszczonego w rodzinie zastępczej spokrewnionej;
2) 1000 zł miesięcznie — w przypadku dziecka umieszczonego w rodzinie zastępczej zawodowej, rodzinie zastępczej niezawodowej lub rodzinnym domu dziecka.
2. Wysokość świadczenia, o którym mowa w ust. 1, pomniejsza się o kwotę nie wyższą niż 50% dochodu dziecka, nie więcej jednak niż o 80% kwot, o których mowa w ust. 1.
3. Za dochód dziecka uważa się otrzymywane alimenty, rentę rodzinną oraz uposażenie rodzinne.
4. Zmiany wysokości dochodu dziecka w okresie pobierania świadczenia, o którym mowa w ust. 1, nie wpływają na wysokość tego świadczenia, jeżeli łącznie nie przekroczyły 10% dochodu dziecka, uwzględnionego przy ustalaniu jego wysokości.
5. W przypadku gdy zmiany wysokości dochodu dziecka łącznie przekroczą 10% dochodu dziecka uwzględnionego przy ustalaniu wysokości świadczenia, odpowiednio rodzina zastępcza lub prowadzący rodzinny dom dziecka informuje o zmianie wysokości dochodu dziecka organ, który przyznał świadczenie.

Powstała również możliwość, do wykorzystania środków finansowych na utrzymanie lokalu mieszkalnego w budynku wielorodzinnym lub domu jednorodzinnego, na pokrycie kosztów związanych z remontem lub ze zmianą lokalu w budynku wielorodzinnym lub domu jednorodzinnego, w którym jest prowadzony rodzinny dom dziecka. A także na pokrycie innych nieprzewidzianych kosztów związanych z opieką i wychowaniem dziecka lub funkcjonowaniem rodzinnego domu dziecka.Oceny funkcjonowania, rodziny zastępczej lub prowadzącego rodzinny dom dziecka organizator rodzinnej pieczy zastępczej, w założeniach ma dokonywać w konsultacji i w szczególności z koordynatorem rodzinnej pieczy zastępczej oraz asystentem rodziny, pracującym z rodziną dziecka w jej środowisku.

Ulega również zmianie odpowiedzialność finansowa gminy właściwej ze względu na miejsce zamieszkania dziecka przed umieszczeniem go po raz pierwszy w pieczy zastępczej i będzie odpowiedzialna za wydatki w wysokości:
10% wydatków na opiekę i wychowanie dziecka — w pierwszym roku pobytu dziecka w pieczy zastępczej, 30% wydatków na opiekę i wychowanie dziecka — w drugim roku pobytu dziecka w pieczy zastępczej,
50% wydatków na opiekę i wychowanie dziecka — w trzecim roku i następnych latach pobytu dziecka w pieczy zastępczej.
Ocenia się że, nowe regulacje prawne i w konsekwencji zmiany w systemie pomocy społecznej nie obędą się bez korekt, czy nawet kolejnych zmian. Wymusi to, z pewnością praktyka życiowa i zmieniające się pod względem społecznym i prawnym, otoczenie podlegających opiece rodzin.
Podejmowanie jednak zmian, które dyktuje ustawodawca, nawet gdy są trudne i wiążą się z wysiłkiem oraz wydatkami, bywa często koniecznością, a wówczas jest lepsze niż brak reakcji na potrzeby rodzin. W sytuacji podlegającej ciągłym dynamicznym zmianom, rzeczywistość społeczna i zwykła otaczająca nas codzienności nie poczeka na nas. A bez względu na to czy i jak oceniamy zmiany, to one zwyczajnie następują, a my powinniśmy raczej je traktować w kategorii, nowe wyzwania. Powinniśmy pozostawać otwartymi na konieczne i następujące zmiany, a nawet i towarzyszące im trudności, również te w systemie pomocy społecznej.